ارتودنسی ، یکی از گرایش های تخصصی در رشته دندانپزشکی محسوب می شود که بر ارزیابی و تشخیص ناهنجاری های فکی و دندانی و اصلاح و درمان آن ها متمرکز است. به طور کلی درمان ارتودنسی دو دسته است ؛ درمان ارتودنسی ثابت که با براکت ها انجام می شود و درمان ارتودنسی با پلاک متحرک در بابل از جمله این روش ها است. دستگاه های ارتودنسی از زمان شکل گیری در رشته ارتودنسی به صورت مداوم تکامل پیدا کرده اند ، اما سرعت این تغییرات به طور چشمگیری در سال های اخیر رشد داشته است. در این مقاله از سوی دکتر ثریا یوسف نژاد ، بهترین متخصص ارتودنسی بابل ، نوع دوم بریس های ارتودنسی مورد بحث قرار می گیرد.
ارتودنسی ثابت ، همان براکت ها یا نگین ها هستند که روی دندان ها نصب می شوند و بهترین ارتودنتیست بابل با استفاده از سیم های ارتودنسی ، به اصلاح بی نظمی های دندان و حرکت دندان ها کمک می نماید.
ارتودنسی متحرک ، خود سه دسته هستند :
دستگاه های متحرکی هستند که کاربرد ساده ای دارند و برای حرکت ساده دندانی در برخی از کودکان یا حتی بزرگسالان ، یعنی برای اصلاح بی نظمی هایی که نیاز به دستگاه ثابت ندارند و خیلی مختصر هستند و با پلاک ارتودنسی قابل درمان می باشند ، استفاده می شوند. دستگاه ارتودنسی ساده ، صرفا برای اصلاح یک یا دو دندان استفاده می شوند و معمولا برای دندان های لترال فک بالا که در کراس قرار گرفته اند ؛ مورد استفاده قرار می گیرند.
ارتودنسی با پلاک متحرک ، فقط برای ارتودنسی اطفال مورد استفاده قرار می گیرند و در راستای درمان ناهنجاری های فکی ، مثلا در Class 2 ها ، Class 3 ها و اپن بایت ها یا دیب بایت ها از آن ها استفاده می گردد.
دستگاه متحرک دیگری که طی چند سال اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته اند ، Clear aligner ها یا پلاک های به اصطلاح بی رنگ ( شفاف ) هستند که از آن ها برای درمان ارتودنسی در افراد بالغ استفاده می شود. چرا که بزرگسالان تمایل ندارند بر روی دندان های شان براکت ارتودنسی قرار بگیرد ؛ بنابراین از این روش ارتودنسی که روشی نوین در ارتودنسی است می توان برای بزرگسالان بهره برد.
انواع دستگاه های ارتودنسی با پلاک متحرک یا فانکشنال ، مثل twin block ( برای درمان Class 2 ) ، face mask ( هدگیر معکوس ) و دستگاه فرانکل FL llll ( برای درمان Class 3 ؛ یعنی در واقع برای درمان کودکانی که فک بالا یا ماگزیلای آن ها کوچک است ) ، یا پلاک های متحرک برای گسترش کام تنگ ، دستگاه فانکشنال هیبرید ( برای درمان اسیمتری فک ) ، هستند.
اگر ناهنجاری و بی نظمی های موجود در ردیف های دندانی ، جزئی باشد ، فرد می تواند یک گزینه مناسب برای استفاده از پلاک متحرک در نظر گرفته شود. دستگاه های ارتودنسی با پلاک های متحرک می توانند دندان ها را صاف و یک دست کرده ، فواصل بین دندانی را از بین ببرد و به طور کلی طرز قرارگیری دندان ها را بهبود ببخشد. اما اگر فرد به تغییرات اساسی تری نیاز داشته باشد ، این نوع از پلاک ها انتخاب مناسبی نخواهند بود. این گروه از دستگاه های ارتودنسی محدود به سن خاصی نیست و هم کودکان و هم بزرگسالان می توانند از پلاک های متحرک استفاده کنند. البته افراد بزرگسال به سبب آن که ارتودنسی متحرک در معرض دید قرار نمی گیرند بیشتر تمایل به استفاده از آن ها دارند. همچنین از آنجایی که تمیز کردن این پلاکها ، به نسبت بریس های ثابت ، راحت تر می باشد ، انتخاب مناسب و ایده آلی برای افراد کم سن و سال می باشد. یک کاندیدای مناسب برای ارتودنسی با پلاک متحرک در بابل ، شخصی است که نسبت به درمان خود احساس مسئولیت دارد ؛ به این خاطر که این پلاک ها قابلیت جدا و خارج شدن از دهان را دارند. اما بیمار باید مطابق برنامه طراحی شده برای او ، در مدت زمان تعیین شده از ارتودنسی استفاده کند.
به گفته بهترین متخصص ارتودنسی بابل زمانی که کودکان در سن رشد مراجعه می کنند و همزمان با بی نظمی دندان ها ، مشکل فکی نیز دارند ؛ به عنوان مثال فک بالای آن ها یا فک پایین شان کوچک است یا هر دو مشکل را با هم دارند به استفاده از دستگاه های فانکشنال نیاز پیدا می کنند. لازم به ذکر است در صورت استفاده از دستگاه های فانکشنال در کودکانی که در سن رشد هستند ، ممکن است نیاز به مرحله دوم درمان با ارتودنسی ثابت نیز وجود داشته باشد. اگر بیمار با مشکل فکی بعد از بلوغ رشدی مراجعه کند ، دستگاه فانکشنال اثر درمانی نداشته و بیمار باید درمان ارتودنسی و جراحی فک انجام دهد.
مزیت پلاک های ارتودنسی ، نسبت به براکت های ارتودنسی این است که بیمار می تواند پلاک را از دهان خود به راحتی خارج ساخته و دندان های خود را مسواک زده و تمیز نماید و دوباره از پلاک استفاده کند. اگرچه این مسئله سبب می شود بهداشت دهان و دندان به خوبی رعایت شود اما در مقابل ، نیاز به همکاری بیمار دارد. در صورتی که بیمارانی که از ارتودنسی با پلاک متحرک در بابل استفاده می کنند ، همکاری نداشته و از پلاک به درستی استفاده نکنند ، پیشرفت درمان ، مشکل خواهد شد. آن دسته از مشکلات فکی که ما در راستای درمان آن ها ، از دستگاه های متحرک یا فانکشنال استفاده می کنیم عبارتند از :
بهترین ارتودنتیست بابل در ارتودنسی با پلاک متحرک ، از انواع مختلفی از پلاک های متحرک استفاده می نمایند. لازم به ذکر است که هر یک از این پلاک ها از کارایی منحصر بفردی برخوردار می باشند که در ذیل هر یک از آن ها را معرفی و توضیحاتی در خصوص هر یک ارائه می نماییم.
از این نوع از ارتودنسی در راستای اهداف زیر استفاده می شود :
هر یک از انواع بریس ها برای درمان وضعیت های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند و برای هر فرد توسط بهترین متخصص ارتودنسی بابل مشخص می گردد که کدام یک مناسب تر هستند. علاوه بر آن ، هر یک از دستگاه های ارتودنسی با پلاک متحرک و ثابت مزایا و معایبی را به همراه دارند که در ادامه به آن های می پردازیم :
از مزایای پلاک های متحرک باید گفت که در معرض دید قرار نمی گیرند ، هنگام غذا خوردن ، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می توان آن ها را از روی دندان برداشت ، هزینه آن نسبت به بریس های فیکس کمتر بوده و دوره درمانی کوتاه تری دارد. مشخصه های مثبت ارتودنسی های ثابت بدین شرح است که تاثیر گذاری بسیار بالایی در درمان انواع ناهنجاری های فک و دندان داشته ، طرح ها متفاوتی دارند و حتی نوعی از آن ها به نام ارتودنسی لینگوال به سبب قرار گرفتن پشت دندان ها در معرض دید قرار نمی گیرند. این را بدانید انتخاب نوع مناسب تنها بر عهده بهترین ارتودنتیست است و به طور مثال شما نمیتوانید صرفا بخاطر اینکه ارتودنسی متحرک هزینه کمتری را شامل می شود ، آن را انتخاب کنید. اگر می خواهید به نتیجه مطلوبی برسید حتما به راهنمایی بهترین ارتودنتیست بابل توجه کنید.
مدت زمان درمان ارتودنسی با پلاک نامرئی به وضعیت دندان های بیمار بستگی دارد. اگر درمان ارتودنسی شما پیچیده باشد یا حرکت دندان های فرد از فاصله زیادی انجام شده باشد ، احتمال بازگشت آن ها بیشتر می شود. در نتیجه اغلب می بایست طی مدت زمان بیشتری ریتینر استفاده کنید. در مورد الاینر نیز باید گفت که طول دوره درمان به وضعیت دندانها بستگی دارد. در نهایت باید گفت که این مدت زمان صاف و مرتب کردن برای تمام دندان ها حدودا یک تا دو سال به طول می انجامد..
در واقع نمی توان گفت که کدام یک از تکنیک های ارتودنسی بهتر است زیرا هر یک از این متدها معایب و مزایای خاص خود را دارند. در مورد جنبه های متفاوت هر تکنیک درمان می بایست با متخصص ارتودنسی مشاوره کنید تا با بررسی دندان ها و نسبت به ایرادات و اصلاحات آن ها بهترین روش را به شما پیشنهاد دهد. برای اخذ نتیجه مثبت از این فرایند زیبایی دندان ها می بایست حواستان باشد که همیشه به جز زمان غذا خوردن و مسواک زدن ، پلاک ارتودنسی در دهان تان باشد. اگر به طور دائم فراموش می کنید که پلاک را در دهان تان بگذارید ، نتیجه مطلوبی در درمان مشاهده نمی شود. اگر فکر می کنید از قرار دادن الاینر در دهانتان دائم سر باز می زنید و یا فراموش می کنید و نمی توانید به آن متعهد باشید بهتر است ارتودنسی ثابت را انتخاب کنید..
از جمله مزیت های مهم ارتودنسی نامرئی این است که شخص طی مسواک زدن به راحتی پلاک ها را از دهان بیرون آورده و به مسواک زدن دندان ها می پردازد. البته به این نکته باید توجه کرد که پس از تمیز کردن دندان ها ، پلاک ارتودنسی نیز به طور جداگانه باید تمیز شود. پلاک ها را می توان با آب ، مایع دستشویی یا شوینده های مخصوص پاکیزه کرد.
برخی از انواع ارتودنسی با پلاک های متحرک خصوصا مواردی که اجزای پلاک از جنس فلز باشد ، ممکن است فرد در ابتدای درمان و بعد از قرارگرفتن پلاک بر روی دندان و تنطیمات اولیه ، کمی احساس ناراحتی داشته باشد ؛ اما دردی که غیر قابل تحمل باشد ، وجود نخواهد داشت و این احساس ناراحتی جزئی نیز بعد از بازه زمانی کوتاهی ، مرتفع می شود.
هر شخص با توجه به وضعیت دندان هایشان ، مدتی از روز را باید از دستگاه ارتودنسی با پلاک متحرک در بابل استفاده کنید. به طور میانگین این بازه 20 ساعت در روز و گاها بیشتر نیز تعیین می گردد. اگر فرد طبق برنامه پیش برود با گذشت 12 تا 18 ماه به نتیجه مطلوبی دست خواهد یافت. البته پس از پایان دوره ارتودنسی ، استفاده از ریتینرها نباید فراموش شود. مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می دهند که ارتودنسی های نامرئی (Invisalign) ، در درمان بهم ریختگی خفیف تا ملایم دندان ها در افراد بزرگسال ، عملکرد بسیار موثری دارند.
زمانی که بریس های ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی از دهان و دندان ها برداشته می شوند ، لازم است در همان روز پلاک های ارتودنسی و یا نگهدارنده ها روی دندان ها قرار داده شده و نصب شوند. باید پلاک ها کاملا روی دندان فیت باشند تا در نهایت نتیجه رضایت بخشی از درمان حاصل شود. فیت بودن پلاک های متحرک از اهمیت بالایی برخوردار است و موجب می شود تا دندان ها به حالت قبلی خود باز نگردند. در صورتی که پلاک ها روی دندان به خوبی فیت نشوند ، لازم است ارتودنتیست سریعا اقدام به تغییر نوع پلاک و یا بازسازی آن بنماید.
در صورتی که از پلاک های نگهدارنده خود به خوبی استفاده نکنید ، پس از مدتی دندان ها مجدد به حالت و جایگاه قبلی خود بازگشته و همچنین فضای خالی ایجاد شده برای تغییر موقعیت دندان ها ، بسته می شود. این موضوع در نهایت منجر به ناهنجاری های فک و دهان شده که برای درمان نیاز به هزینه های بیشتری دارد ؛ بنابراین توصیه می شود برای جلوگیری از بروز این اتفاق در رابطه با استفاده از پلاک های متحرک و نگهدارنده ها سهل انگاری نکنید و به مراقبت های دوران ارتودنسی توجه داشت باشید.
سخن پایانی :
دستگاه های متحرک ، همانطور که اشاره داشتیم Aligner های شفاف هستند که از زمانی که به وجود آمده اند ( از سال 1999 ) تا کنون ، در حال تکامل هستند. زمانی که دستگاه های ارتودنسی با پلاک متحرک در بابل ، معرفی شدند ، همه بر این باور بودند که این دستگاه ها صرفا قسمتی از وسیله ارتودنسی هستند و تنها برای درمان بی نظمی های مختصر به کار می روند. اما در واقع در حال حاضر این دستگاه ها به عنوان یک تکنولوژی در حال پیشرفت می باشند و به طور قطع ، آینده ارتودنسی را شکل خواهند داد و می توان در همه انواع مشکلات دندانی از این دستگاه های شفاف استفاده نمود.